CPU-kloksnelheid en Boost-technologie
De kloksnelheid (gemeten in GHz) wordt bepaald door een basisklok (bijvoorbeeld 100 MHz) en een multiplier. Is de basisklok 100 MHz en de multiplier 20, dan werkt de CPU op 2 GHz (100 × 20). Hoe hoger deze kloksnelheid, hoe sneller de CPU doorgaans kan werken.
In het verleden gaven fabrikanten kloksnelheid vaak als de meest bepalende factor voor prestaties. Moderne CPU’s zijn echter een stuk ingewikkelder. Zo spelen ook de architectuur, aantal cores, cache en boost-technologie een grote rol in de feitelijke performance.
> Tegenwoordig passen CPU’s hun kloksnelheid *dynamisch* aan, afhankelijk van belasting en temperatuur. Intel noemt dit **Turbo Boost**, AMD noemt het **Precision Boost** of **Turbo Core**, en Apple’s M-chips regelen het grotendeels automatisch. Zo krijg je extra rekenkracht als je die nodig hebt, maar bespaar je stroom (en hitte) in rustperiodes.
Overklokken en koeling
-
Overklokken
Je kunt in sommige systemen de CPU-klok en multiplier zelf verhogen via de UEFI/BIOS of via speciale software. Dit heet overclocking. Het kan de CPU-prestaties verhogen, maar leidt ook tot meer warmteproductie. Bovendien vervalt vaak de garantie en kan de stabiliteit van je systeem in gevaar komen. -
Koeling
Bij een hogere kloksnelheid heb je een betere koeling nodig. Enthousiastelingen gebruiken soms waterkoeling of zelfs meer exotische methoden. Dit om te voorkomen dat de CPU te warm wordt en automatisch zijn snelheid verlaagt om schade te voorkomen (thermal throttling).
Virtualisatie
Virtualisatie maakt het mogelijk om een virtuele computer (of meerdere) binnen een bestaand besturingssysteem te draaien. Denk aan VirtualBox, VMware, of Hyper-V. De CPU moet dit wel ondersteunen, en meestal zet je dit aan in de UEFI/BIOS.
- Intel noemt zijn virtualisatietechnologie VT-x (of VT-d voor I/O-virtualisatie).
- AMD gebruikt AMD-V (of SVM in sommige BIOS-instellingen).
Steeds meer CPU’s hebben virtualisatie standaard ingeschakeld. In laptops wordt dit soms nog uitgeschakeld om energie of opstarttijden te optimaliseren, maar in de meeste moderne systemen (zowel desktop als server) is het wél actief.
Als je virtualisatie inschakelt, doe bij voorkeur een zogenaamde “cold boot”: schakel de computer helemaal uit, wacht even (bijv. 10 seconden) en start hem dan opnieuw op. Een gewone “warm boot” (herstart) kan soms niet voldoende zijn om de nieuwe instelling correct te activeren.